W projekcie ustawy przewidziano wprowadzenie systemu kaucyjnego obejmującego opakowania napojów z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów. Projekt ustawy określa wymagania dotyczące utworzenia i prowadzenia systemu kaucyjnego, który będzie wspomagać selektywne zbieranie odpadów powstałych z tych opakowań. Zaproponowano także objęcie systemem kaucyjnym opakowań szklanych na napoje wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra, ponieważ już obecnie funkcjonują takie systemy tworzone głównie przez browary. Nie są to jednak systemy uregulowane przepisami prawa oraz nie podlegają ewidencji i sprawozdawczości w zakresie gospodarki odpadami. Dlatego będą one wymagały dostosowania się do podstawowych warunków dotyczących systemu kaucyjnego określonych przepisami projektowanej ustawy. Z kolei opakowania szklane jednorazowego użytku są zbierane w ramach systemów gminnych, dlatego nie zostaną one objęte systemem kaucyjnym.
Kaucja czy depozyt?
W praktyce gospodarczej przyjęło się używać określenia „system kaucyjny” dla opakowań wielokrotnego użytku oraz określenia „system depozytowy” dla opakowań jednorazowego użytku.
Projektowana ustawa przyjmuje jednak jedno określenie – „system kaucyjny” – zarówno w odniesieniu do opakowań wielokrotnego użytku, jak i jednorazowego użytku. Ujednolicenie nazewnictwa ma na celu uproszczenie całości systemu oraz jednoczesne zapewnienie jednoznacznej identyfikacji takiego systemu przez konsumentów.
Kto zapłaci za system?
Wprowadzający napoje w opakowaniach, w ramach systemu kaucyjnego, będą zobowiązani do sfinansowania co najmniej:
- selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych w celu osiągania wymaganych poziomów,
- odbierania opakowań i odpadów opakowaniowych.
- transportu opakowań do producenta oraz odpadów opakowaniowych do zakładu przetwarzania,
- kosztów prowadzenia ewidencji i sporządzania sprawozdawczości.
Powszechnie dostępny
W projekcie określono podstawowe warunki, które musi spełnić system kaucyjny tworzony przez podmiot reprezentujący wprowadzających napoje w opakowaniach. Powinien on objąć obszar całego kraju i być powszechnie dostępny przez co m.in. konsumentom łatwiej będzie przekazać opakowanie lub odpad opakowaniowy powstały z tego opakowania.
Ponadto system ma być powszechny i równie dostępny dla jednostek handlu detalicznego i hurtowego oraz innych punktów odbierających opakowania i odpady opakowaniowe objęte systemem kaucyjnym, bez względu na ich powierzchnię, a także dla wprowadzających napoje w opakowaniach.
“Wprowadzający lub grupa wprowadzających napoje w opakowaniach ustanowią podmiot, który będzie ich reprezentował i będzie odpowiedzialny za utworzenie oraz prowadzenie systemu kaucyjnego. Wprowadzający napoje w opakowaniach będą mogli na równych zasadach przystępować do utworzonych i funkcjonujących już systemów kaucyjnych” – mówi uzasadnienie do projektu ustawy.
Projekt ten nie określa z kolei liczby tworzonych systemów kaucyjnych, a tym samym liczby podmiotów reprezentujących wprowadzającego lub grupę wprowadzających napoje w opakowaniach. Tym samym dopuszcza się możliwość utworzenia dwóch lub więcej systemów kaucyjnych, które będą mogły zacząć funkcjonować po uzyskaniu zezwolenia wydanego przez ministra właściwego do spraw klimatu w drodze decyzji.
Czy system kaucyjny powinien obejmować puszki?
Wyniki badań konsumenckich wykonanych przez firmę SWReseach w grudniu 2021 r. potwierdzają, że polscy konsumenci widzą potrzebę włączenia puszek po napojach do przyszłego systemu depozytowo-kaucyjnego.
60% konsumentów jest za objęciem puszek systemem depozytowo-kaucyjnym (włączenie do systemu oznaczałoby pobieranie za to opakowanie kwoty depozytu i jej oddawanie przy zwrocie pustego opakowania). 94% respondentów badania deklaruje gotowość do zwrotu puszek po napojach do sklepów i odbioru pobranego przy zakupie napoju depozytu. 77% konsumentów uważa, że objęcie puszki systemem depozytowo-kaucyjnym przyczyni się do zmniejszenia zanieczyszczenia środowiska.
Zarówno Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców i Związek Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego – Browary Polskie reprezentujące firmy wprowadzające napoje na rynek, jak i Polskie Stowarzyszenie Zero Waste działające na rzecz zmiany wzorców produkcji i konsumpcji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym, w pełni popierają oczekiwania polskich konsumentów odnośnie objęcia przez system depozytowo-kaucyjnym puszek po napojach. Jest to najefektywniejszy i najpewniejszy sposób na zapewnienie obiegu zamkniętego tego materiału opakowaniowego i jednocześnie odpowiada na potrzeby polskich konsumentów.
